Moja kuchnia jest tłusta i to jak! Czasami ten tłuszcz leje się łyżkami i nigdy go nie oszczędzam. Pomimo tego jest bardzo szczupła – dlaczego? Dlatego, że używam zdrowych tłuszczy roślinnych, pełnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy E. Tych zdrowych tłuszczy nasz organizm bardzo potrzebuje. Przedstawiam Wam dzisiaj mój ranking najzdrowszych olejów roślinnych – i kilka słów o właściwościach odżywczych oleju lnianego, z czarnuszki, konopnego, z pestek dyni i oliwy z oliwek. Jak i kilka porad na temat tego, na co zwracać uwagę, wybierając olej roślinny do zimnotłoczone oleje do spożywania na zimnoWszystkie nierafinowane oleje roślinne używamy na zimno. Z mojego ulubionego zestawu możemy smażyć czy podgrzać tylko oliwę – ale i tak tylko krótko, bo jej temperatura dymienia nie jest wysoka. Pozostałe używam głównie do sałatek, ale często dodaję je również do jogurtu z granolą, smoothies czy nawet deserów. Uwielbiam maczać świeży, chrypiący chleb z oleju z pestek dyni czy z czarnuszki, a jak zostanie mi jakaś resztka to wmasowuje we włosy na noc. One też lubią takie tłuszcze!Jaki olej jest najzdrowszy – na co zwracać uwagę przy kupowaniu olejów?Nie ma jednego, najzdrowszego oleju. Najlepiej używać kilku rodzajów naprzemiennie, aby dostarczyć organizmowi jak największej ilości składników odżywczych. Jest jednak kilka rzeczy, o których należy pamiętać, wybierając i używając olej używany w kuchni na zimno. Zwróćcie zatem uwagę na następujące kwestię:nierafinowany i zimnotłoczony – tylko oleje nierafinowane zachowują pełnię swoich właściwości. W procesie rafinowania tracą większość z nich i nadają się już tylko do smażenia. Podobnie – olejów nierafinowanych nie używamy do smażenia – ich właściwości giną, mają też niską temperaturę dymienia, więc wcale nie wyjdzie nam to na omega-3 do omega-6 – każdy olej zimnotłoczony zawiera wartościowe kwasy nienasycone omega (tzw. NNKT – niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe). Nie powinno się jednak spożywać takich kwasów bez ograniczeń, ważna jest ich proporcja. Optymalny dla zdrowia stosunek omega 3 do omega 6 to około 1:5, podczas gdy zazwyczaj spożywamy dużo więcej kwasów omega – 6. Powinniśmy zatem wybierać oleje bliskiej idealnej proporcji lub takie, w których przeważają kwasy omega – 3. Niemal idealne proporcje ma olej lniany i olej konopny, a sporo kwasów omega – 3 ma olej rzepakowy. Słabo wypada tutaj olej słonecznikowy czy oliwa z oliwek. Te jednak też warto spożywać, bo są bardzo bogate w witaminę witaminy E – oprócz kwasów nienasyconych omega, największą zaleta olejów jest zawartość witaminy E. Warto wybierać takie, które mają jej najwięcej. Najbardziej bogaty w te witaminę jest olej z orzechów laskowych, ale też sama oliwa z oliwek. 200 kcal oliwy dostarczy nam 220% dziennego zapotrzebowania na te przechowywania – wiele olejów, choć nie wszystkie, wymaga przechowywania w lodówce. Powinny też być zamknięte w ciemnym butelkach. Inaczej tracą swoje właściwości. Dlatego należy zwracać uwagę, czy oleje stoją w sklepie na półce czy też w lodówce. Warunków chłodniczych wymagają olej lniany, który jest bardzo wrażliwy na temperaturę i słońce, a także olej z pestek dyni i olej z chłodnym i ciemnym miejscu, ale niekoniecznie w lodówce powinny stać olej konopny czy oliwa z przydatności – a właściwie starzenie, czyli jełczenie oleju. O ile oliwa z oliwek czy olej rzepakowy, prawidłowo przechowywane mogą stać w naszej kuchni nawet rok, to niektóre oleje musimy spożyć wcześniej. Dotyczy to zwłaszcza oleju lnianego, który najlepiej spożyć w ciągu 2 tygodni. Ostatnio wypróbowałam oleje tłoczone na zimno z olejarni Niwki i muszę przyznać, że są niesamowicie aromatyczne i przepyszne. Są wlane do ciemnych, szklanych butelek i przechowywane w lodówce. Zamówienie nie przychodzi co prawda w opakowaniu termicznym (a szkoda!), ale przychodzi z samego rana i jest jeszcze zimne, więc można je od razu przełożyć do lodówki. Poniżej przedstawiam Wam mój osobisty ranking najzdrowszych olejów roślinnych – czyli moje ulubione oleje, których używam lniany – idealna proporcja kwasów omega 3 i omega 6Oleju lnianego używam codziennie i to mój ulubiony olej. Ma niemal idealna proporcję kwasów omega 3 (55%) do omega 6 (20%) i omega 9 (20%) i cudowny smak, który pasuje zarówno do dań na słono (sałatki!) jak i na słodko – często dodaję go do smoothie czy puddingu jaglanego albo owsianki. Zawiera również sporo witaminy E i błonnika. Tłuszcz pozyskany z siemienia lnianego dodatkowo usprawnia trawienie, wpływając na prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego i poprawia odporność organizmu. Ma też właściwości regenerujące, łagodzące i przeciwzapalne. Regularne jego przyjmowanie zmniejsza np. podrażnienia olej jest bardzo wrażliwy na działanie światła i temperatur, dlatego należy kupować tylko świeży olej i tylko taki przechowywany w lodówce i tam tez go trzymać. Lepiej też spożyć go w ciągu 3-4 tygodni od otwarcia, gdyż potem traci swoje z pestek dyni – wartości odżywcze i pyszny smakSmakowo olej z pestek dyni to mój absolutny faworyt. Po prostu uwielbiam jego orzechowy, bogaty i głęboki smak. Wystarczy kromka świeżego chleba żytniego, maczanego w tym oleju do pełni szczęścia. Dodaję go tez do sałatek, omletów i śniadań na słodko czy lodów waniliowych. Polewam nim nawet tez wymiata. Pomaga walczyć z pasożytami, wspomaga pracę wątroby, zawiera ponad 90% zawartość kwasu oleinowego i linolowego i bardzo mało kwasu stearynowego i palmitynowego . Wspomaga również układ trawienny, gdyż zawiera dużo olej przechowujemy w ciemnych i chłodnym miejscu, niekoniecznie w lodówce, jednak jest to konopny – orzechowe źródło chlorofiluOlej konopny nie tylko zawiera w sobie kwasy omega – 3 i omega – 6 w świetnych proporcjach (1:3) i witaminę E, ale także chlorofil i niewielkie ilości witamin z grupy B oraz witaminy K1. Dzięki temu działa przeciwzapalnie i łagodząco i wpływa na prawidłową krzepliwość krwi. Co ciekawe – regularnie spożywany łagodzi również objawy PMS i bóle menstruacyjne. Dodatkowo jest świetnym źródłem białka, więc stanowi doskonały dodatek w kuchni ma lekko orzechowy posmak, uwielbiam dodawać go do jaglanek i smoothies. Ten olej także przechowujemy w z czarnuszki – właściwości złota faraonówNazywany złotem faraonów, bo doceniany już w starożytnym Egipcie. I jest za co! 85% oleju to nienasycone kwasy tłuszczowe, zawiea także witaminy z grupy B. Jego wyjątkowość polega jednak głównie na tym, że zawiera związak aktywny o nazwie tymochinon. To doskonały oręż w walce z pasożytami, grzybami czy przerostem Candidy, m potencjalne (nieudowodnione jeszcze) działanie antynowotworowe. Podnosi odporność i zawiera bardzo dużo witaminy E. Wykazuje również właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Działa dodatkowo rozkurczowo, łagodząc delikatnie objawy zespołu jelita z czarnuszki ma lekko korzenny i bardzo intensywny smak. Idealnie smakuje jako dodatek do sałatek czy zup kremów, nadając im charakteru. Uwielbiam!Oliwa z oliwekOliwa z oliwek to moja klasyka, z której nigdy nie zrezygnuję. Nie ma idealnej proporcji kwasów omega 3 do omega 6, ale za to jest bardzo bogata w witaminę E, A , K i przeciwutleniacze, działając tym samym antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Sprawdza się też w dolegliwościach związanych z funkcjonowaniem układu pokarmowego, wspiera pracę wątroby, pomaga zapobiec rozwojowi heliobacter pyroli. Ma mnóstwo innych cudownych zalet, dlatego warto włączyć ją do swojej kuchni. No i w końcu, ma cudowny gorzkawy smak, który świetnie komponuje się niemal ze inne oleje i tłuszcze używam w kuchni?Wszystkie wyżej wskazane oleje używam naprzemiennie, a czasami łączę w jednym daniu. Kluczem w diecie jest jej zróżnicowanie, więc nie ma jednego, najlepszego i najzdrowszego mojej kuchni pojawia sie też olej rzepakowy i masło klarowane, na których najczęściej smażę. Do smażenia krótko używam również oliwy z oliwek. Na zimno używam jednak głównie olejów wymienionych w tym wpisie. Polecam Wam jednak przetestować tez inne! Pyszny i niezwykle zdrowy jest też np. olej z ostropestu, który będzie wartościowy zwłaszcza dla osób, którym zależy na ochronie wątroby, czy olej makowy – bogaty dodać, że wszystkie oleje mają też świetne zastosowanie w kosmetyce. Mam też w domu buteleczkę oleju słonecznikowego, który używam jednak głównie nie do jedzenia, a do olejowania włosów 🙂 I u mnie świetnie się sprawdza! Olej konopny czy z czarnuszki pomagają czasami pozbyć się małego wyprysku czy nawilżyć jakie są Wasze ulubione oleje?Mówię Wam – tłuste życie to samo zdrowie!Zobacz także:
Czy można smażyć na oliwie z oliwek? Mimo że smażenie nie należy do najzdrowszych metod przyrządzania posiłków, to jednak wiele w tym zakresie zależy od konkretnego rodzaju wykorzystywanego do smażenia oleju. Dietetycy twierdzą, że najlepiej sprawdzają się w tym celu olej rzepakowy oraz oliwa – jednak nie każda!
Tłuszcze są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu kota – to właśnie one dostarczają energii, w nich rozpuszczają się witaminy: A, D, E i K. Kwasy tłuszczowe mają też duży wpływ na mózg, odbudowę tkanek, a także na sierść i skórę kota. Tłuszcz wspomaga też inne funkcje organizmu i jest niezbędny do zachowania przez zwierzaka pełni zdrowia. 1. Co się kryje w olejach? Oliwa z oliwek Olej rzepakowy Olej lniany Olej z łososia Olej kokosowy 2. Oleje dla kota – tak czy nie? 3. Oleje i oliwa z oliwek dla kota – podsumowanie Co się kryje w olejach? Najprostszy podział olejów to ten, który dzieli oleje na zwierzęce i roślinne. Z kociego punktu widzenia najbardziej wartościowe tłuszcze to te zwierzęce, w końcu koty to zwierzęta mięsożerne i to właśnie tłuszcz zwierzęcy jest bardzo istotny w jej diecie. Z tego też powodu domowym kotom najlepiej podawać mięso poprzerastane – właśnie z tłuszczem, bo to właśnie z takiego rodzaju mięsa wyciągnie najwięcej korzyści, również tych dla zębów – takie mięso kot musi staranniej pogryźć. Jak to jest z tłuszczami i olejami w kociej diecie? Czy oliwa z oliwek dla kota to dobry pomysł, czy raczej warto używać oliwy tylko do własnych potrzeb? Bardzo popularne oleje roślinne też bywają obiektem zainteresowań zwierzaka, który chętnie by ich skosztował. Dowiedz się, co się w nich kryje i czy warto poczęstować nimi Twojego czworonoga. Oliwa z oliwek Czy oliwa z oliwek dla kota to dobry pomysł? W końcu to bardzo wartościowy tłuszcz – działa jak antyoksydant i bardzo dobrze działa na układ odpornościowy. Jest w stanie też spowolnić procesy starzenia i bardzo pozytywnie wpłynąć na wygląd skóry, to zasługa między innymi witaminy E, w którą obfitują oliwki. Oliwa z oliwek może pomóc też kotu w pozbyciu się kłaczków. To dość powszechny problem tych zwierząt – koty w końcu prawie bez przerwy się myją, a przez to łykają swoje futro. Może to prowadzić do powstania kul włosowych i w skrajnych przypadkach zatkać przewód pokarmowy. Podawanie kotu oliwy z oliwek może pomóc ustrzec go przed tym problemem i pozbycie się kłaczków zanim staną się one kłopotem. Oliwa z oliwek doskonale wpływa także na pobudzenie apetytu u kota – to przez to, że polepsza zapach i smak potraw, dlatego nawet koci niejadek je chętniej. Oliwa z oliwek na zaparcia dla kota także bywa stosowana – jest w stanie nieco uspokoić jelita i zmiękczyć masy kałowe. Choć oczywiście nie zastąpi wizyty u lekarza weterynarii. Nie należy jednak przesadzać z ilością oliwy w diecie kota – bezpieczną ilością są około trzy łyżki oliwy na tydzień. Wiele też zależy od wagi i wieku kota – im mniejszy, tym mniej oliwy może dostać zwierzę. Ważna jest też dieta kota – przy diecie BARF i gotowaniu mu samodzielnie, dodatek oleju jest niezbędny, przy dobrze zbilansowanych karmach może być już zbędny – karmy w swoim składzie mają już oleje. Olej rzepakowy Olej rzepakowy jest przede wszystkim źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6. Występuje w dwóch wersjach: jako rafinowany i nierafinowany, tłoczony na zimno. I to właśnie ten drugi uważany jest za bardziej wartościowy, bo na etapie produkcji nie dochodzi do utraty składników odżywczych. Mimo to olej rzepakowy dla kota może nie być najlepszym pomysłem – bez trudu znajdziesz oleje bardziej pożyteczne i lepiej wpływające na Twojego zwierzaka. Dzieje się tak przede wszystkim dlatego, że zawarte w oleju rzepakowym kwasy omega-3 są praktycznie nieprzyswajalne przez koci organizm, bo przemiany kwasów tłuszczowych są mało wydajne w organizmie kota. Olej lniany Tłoczony na zimno olej lniany dla kota jest bardzo dobrą pomocą przy wchłanianiu witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, E, D i K. Regularne podawanie oleju lnianego kotu może też doprowadzić do pomocy w termoregulacji i stworzenia warstwy izolacyjnej, która będzie ogrzewać kota. Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe pomagają też wzmacniać odporność, a także poprawiać stan skóry i sierści. Olej z łososia Olej z łososia dla kota uważany jest za wysokiej jakości naturalny suplement i bardzo często jest dodawany do karm. To cenne źródło kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6. Odżywia mózg zwierzęcia, doskonale wpływa na ich odporność. Olej ten ma też dobry wpływ na skórę, sierść, stawy i serce. Wspomaga też rozwój organów, to dzięki zawartym w nim składnikom odżywczym małe kotki mogą rosnąć bez problemów. Wspomaga również leczenie alergii, a także przyspiesza gojenie się ran i powrót do zdrowia. Stosowany może być też przy leczeniu chorób skóry. Niedobór Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych może doprowadzić do zahamowania wzrostu u kociąt, gwałtownego spadku wagi, opóźnić procesy rekonwalescencji, a także sprawiać, że skóra będzie podrażniona, z łupieżem, przesuszona lub doprowadzić do problemów z łojotokiem. Sierść może zacząć przebarwiać się, stać się cieńsza i wypadać. Olej kokosowy Spora część kotów naprawdę przepada za olejem kokosowym. Duża w tym zasługa charakterystycznego smaku i zapachu, które od razu zachęcają koty do jedzenia. Dzięki dodawaniu oleju kokosowego do posiłków można zwiększyć apetyt kocich niejadków. Olej kokosowy wspomaga także procesy trawienne i dobrze wpływa na układ odpornościowy, przez co pomaga walczyć z bakteriami i drobnoustrojami. Dba też o stan zębów i dziąseł kota – pomaga powstrzymać krwawienie dziąseł i osadzaniu się kamienia na zębach. Oleje dla kota – tak czy nie? Mimo niewątpliwych zalet oliwy z oliwek czy oleju lnianego, najlepsze dla kota są oleje pochodzenia zwierzęcego. Wszystko przez to, że koty nie wchłaniają tak dobrze olejów pochodzenia roślinnego, dlatego ich prozdrowotne właściwości nie mogą wybrzmieć w pełni. W takim wypadku lepiej postawić na oleje zwierzęce, a te roślinne w razie potrzeby stosować na przykład do poprawy kociego apetytu. Oleje i oliwa z oliwek dla kota – podsumowanie Olej dla kota może być doskonałym uzupełnieniem diety. Możesz go z powodzeniem podawać kotom, które karmione są karmą suchą lub mokrą – pod warunkiem, że karma nie jest wzbogacona w oleje, w innym wypadku możesz przedobrzyć, a także tym, które żywione są modelem BARF – obecność olejów w diecie BARF jest wręcz niezbędna do stworzenia zbilansowanej diety. Nie wszystkie oleje są tak samo wartościowe dla kotów – olej rzepakowy ma w swoim składzie kwasy omega-3 i omega-6, jednak te pierwsze praktycznie są nieprzyswajalne przez koci organizm. Bardzo dobrym pomysłem są natomiast oliwa z oliwek, olej łososiowy, lniany czy kokosowy. Olej łososiowy jest bogaty w składniki odżywcze, dobrze się przyswaja i bardzo pozytywnie wpływa na kocie zdrowie na każdym etapie ich życia. Tak ja i pozostałe oleje poprawiają smak i mogą przyczynić się do lepszego pasażu treści w jelitach, są też nośnikiem dla witamin A, D, E, K. Nie należy jednak przesadzać z podawaniem kotom olejów – maksymalnie trzy łyżki tygodniowo w zupełności wystarczą. W przypadku mniejszych kotów warto dawkę odpowiednio zmniejszyć. Czasami też, w zależności od tego, co kot je – nie ma potrzeby ich podawania. Najbardziej wskazane są oleje zwierzęce – olej z łososia, z kryla, jaja, tłuste mięso, choć także nie należy przesadzać z ich ilością.
1. Olej słonecznikowy - ma najwięcej witaminy E ze wszystkich olejów. 2. Olej kukurydziany - otrzymuje się go z kiełków kukurydzy, ma jasnożółty kolor i neutralny smak. 3. Olej rzepakowy - uznawany za najzdrowszy, bo wśród olejów zawiera najmniej nasyconych kwasów tłuszczowych, a najwięcej najcenniejszych omega-3. 4.
Ponieważ produkt jest przydatny nie tylko jako suplement diety, ale także jako produkt kosmetyczny, zainteresowanie klientów jest duże. W tym artykule mówimy o głównych cechach, na których należy wybierać oliwę z oliwek i przedstawiamy recenzję oceny. Na podstawie opinii użytkowników nasi eksperci ocenili 13 najlepszych oliw z oliwek.
Mam wrażenie, że to dylemat rangi – co było pierwsze, kura czy jajo? No dobra, może to nie jest aż takie trudne zagadnienie. Postaram się w końcu rozwiązać ten dylemat! Który z olei ma korzystniejszy żywieniowo skład – oliwa z oliwek czy olej rzepakowy? A kto słyszał, że olej rzepakowy jest nazywany oliwą północy? Jest wiele podobieństw, w końcu oba oleje to oleje roślinne Generalnie olej rzepakowy oraz oliwa z oliwek są cenione ze względu na korzystny żywieniowo skład kwasów tłuszczowych. Oleje roślinne są uważane za bardziej wartościowe od zwierzęcych pod względem żywieniowym, ponieważ dostarczają organizmowi nienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i nie zawierają cholesterolu. Oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych oleje jadalne zawierają również składniki towarzyszące: tokoferole, sterole, związki fenolowe, karotenoidy, fosfolipidy. Tokoferole wykazują aktywność witaminy E i doskonale chronią nasz organizm przed stresem oksydacyjnym. W stosunku do oleju tokoferole działają przeciwutleniająco. Fitosterole i związki fenolowe zapobiegają chorobom układu krążenia dzięki zmniejszeniu stężenia frakcji cholesterolu LDL. Pełnią też rolę przeciwutleniającą, podobnie jak karotenoidy. Trochę różnic – który olej zawiera więcej kwasów omega-3? Spośród nienasyconych kwasów tłuszczowych najcenniejsze są te wielonienasycone tzw. WNKT (wielonienasycone kwasy tłuszczowe) a wśród nich niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe tzw. NNKT. Kwasy NNKT nie są syntetyzowane w organizmie ludzkim, więc dostarczenie ich z dietą jest konieczne. Stanowią je kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 ( kwas linolowy) i omega-3 (kwas alfa-linolenowy). Kwasy omega-3 pełnią istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu ludzkiego. Regulują gospodarkę lipidami, poprzez co przeciwdziałają chorobom sercowo-naczyniowym. Pełnią rolę przeciwzapalną i przeciwalergiczną dzięki czemu wspierają układ odpornościowy człowieka. Pozytywnie wpływają na układ nerwowy, regulują pracę mózgu. Są prekursorami prostaglandyn, hormonów tkankowych, regulują ciśnienie krwi, jak również oddziałują na uwalnianie lipidów z tkanki zapasowej. Olej rzepakowy zawiera w swoim składzie 20% kwasów omega-6 a oliwa z oliwek 9%. W przypadku kwasów omega-3 różnica jest 10-krotnie wyższa na korzyść oleju rzepakowego. Olej rzepakowy zawiera 10% tych kwasów, zaś oliwa z oliwek tylko 1%. Różnica jest ogromna, więc skąd ten mit, że oliwa jest „lepsza”? A! warto dodać, że proporcja kwasów omega -6 do omega-3 jest korzystniejsza również w oleju rzepakowym i wynosi ok. 2,3. Cudze chwalicie, swego nie znacie Skąd w takim razie to przeświadczenie, że oliwa z oliwek jest zdrowszym tłuszczem od oleju rzepakowego? Sądzę, że to zbyt duży skrót myślowy, w odniesieniu do korzystnej diety śródziemnomorskiej. Oczywiście w tej diecie znajduje się oliwa z oliwek ale podstawa to ryby i owoce morza i to one są głównym źródłem kwasów omega-3. A może olej rzepakowy wydaje się nam taki zwyczajny, pospolity? A co powiecie jeśli dodam, że olej rzepakowy w łyżce zawiera 2,4 mg witaminy E, zaś oliwa 0,6mg? Znów olej rzepakowy wygrywa! Od dziś proponuję na stół oliwę północy, czyli rodzimy olej rzepakowy A gdyby tak zaufać naturze, która dała człowiekowi w umiarkowanym klimacie odpowiednią dla niego roślinę oleistą czyli rzepak? Dzięki niej możemy uzupełniać niezbędną do funkcjonowania ilość kwasów omega-3 w naszej diecie. Poza tym olej rzepakowy jest to produkt rodzimy, a jedna z zasad racjonalnego żywienia głosi aby spożywać żywność sezonową i w możliwie jak najbliższym dystansie konsument-producent. Źródła: Wroniak M. 2012: Wartość żywieniowa olejów rzepakowych tłoczonych na zimno. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość. 6(85), 79-92. Wroniak M. 2013: Studia nad wpływem wybranych czynników na wartość żywieniową, cechy jakościowe w tym stabilność oksydatywną i bezpieczeństwo oleju rzepakowego tłoczonego na zimno, Rozprawa habilitacyjna, Wydawnictwo SGGW, Warszawa. Marciniak-Łukasiak Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3. Żywność. Nauka. Technologia. 24-35.Nie zaprzeczajmy: oliwa z oliwek nadal może służyć urodzie. Zawarte w niej przeciwutleniacze skutecznie chronią skórę, a witamina E może sprawić, że będziesz wyglądać młodziej. Kluczem jest użycie jej jako elementu nawilżającego w produktach do pielęgnacji skóry, a nie jako samego nawilżacza. – Jeśli chcesz włączyć
Olej, a może oliwa – co wybrać? Zanim wybierzemy właściwy tłuszcz, musimy przede wszystkim dowiedzieć się więcej na temat jego przeznaczenia i właściwości prozdrowotnych. Warto pamiętać o jednej zasadzie – do obróbki termicznej należy wybierać tłuszcze jednonienasycone, które cechują się większą stabilnością i wyższą temperaturą dymienia. Nie każdy olej może być poddawany obróbce termicznej. Ważna jest przede wszystkim temperatura dymienia tłuszczu, jeżeli zamierzamy na nim smażyć oraz jego skład i zawartość cennych składników ożywczych, która może być różna w zależności od wyboru konkretnego produktu z kategorii oleje i oliwy. Oleje i oliwy – czym się różnią? Oleje tłoczone są z nasion roślin oleistych, więc wyróżniamy wiele różnych rodzajów olejów roślinnych np. olej rzepakowy, słonecznikowy, lniany, sojowy, arachidowy i sezamowy. W przypadku oliwy mamy do czynienia jedynie z produktem pochodzącym z owoców oliwki, które tradycyjnie poddawane są rozdrabnianiu i następnie tłoczona jest z nich oliwa z oliwek. W tym przypadku może ona pochodzić z pierwszego lub któregoś z rzędu tłoczarnia, więc warto sięgać przede wszystkim po tzw. oliwę extra virgin, która zawiera najwięcej prozdrowotnych związków i ma najwyższe wartości odżywcze. Z olejami roślinnymi także bywa różnie, bo nie tylko mogą być one produktem niskiej jakości, co wpływa na ich wartości odżywcze, ale także mogą wręcz szkodzić zdrowiu, gdy korzystamy z nich w nieumiejętny sposób, np. wykorzystując do długiego, wielokrotnego smażenia we frytkownicy. Oliwa od oleju różni się więc pochodzeniem oraz wartościami odżywczymi, które są znacznie wyższe w przypadku produktów, które nie zostają poddane nadmiernemu przetworzeniu. Do najzdrowszych olejów zaliczyć możemy przede wszystkim oleje nierafinowane. Olej czy oliwa – co wybrać? Zarówno oliwa z oliwek, jak i wysokiej jakości oleje roślinne np. olej lniany, olej arachidowy czy olej z pestek winogron mogą być cennym urozmaiceniem naszej diety nie tylko, jeżeli chodzi o wzbogacanie smaku potraw smażonych, duszonych czy gotowanych. Niektóre oleje doskonale nadają się też do spożycia bezpośredniego np. w sałatkach i jako dodatek do pieczywa. Warto pamiętać o tym, że najzdrowsze z nich nie mogą być podgrzewane np. olej lniany. Oliwa czy olej do smażenia? Tłuszcz do smażenia musi mieć wysoką temperaturę dymienia, jednak nawet wówczas nie można smażyć na nim kilkukrotnie, bo grozi to poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Jedną z nich jest zwiększenie ryzyka rozwoju schorzeń nowotworach – w czasie długiego smażenia na tłuszczu o niskiej temperaturze dymienia wydzielają się szkodliwe dla zdrowia, toksyczne związki. Przykładem w tym przypadku może być np. naturalne masło, które nadaje się do przyrządzenia np. jajecznicy, ale nie sprawdzi się w przypadku smażenia kotletów. Do smażenia nie nadają się oleje nierafinowane, które tak samo, jak masło mogą być wykorzystywane do bardzo krótkiego smażenia. Smażyć możemy na olejach rafinowanych na oleju rzepakowym oraz oliwie z oliwek – ma ona dość wysoką temperaturę dymienia, jednak dla zdrowia najlepiej wykorzystać ją do krótkiego smażenia lub duszenia potraw mięs, ryb i warzyw. Najprościej jest kierować się zasadą, że oleje zawierające tłuszcze wielonienasycone stosujemy na zimno i chronimy przed wysoką temperaturą otoczenia, a tłuszcze jednonienasycone możemy wykorzystać do smażenia, jednak najlepiej smażyć okazjonalnie i jak najkrócej nie tylko ze względu na właściwości tłuszczu, ale także wartości odżywcze i kaloryczność spożywanych potraw. Co jest zdrowsze – olej czy oliwa? Zarówno tłoczone na zimno, nieoczyszczone oleje roślinne, jak i oliwa mają wyjątkowe właściwości prozdrowotne i odznaczają się bardzo wysokimi wartościami odżywczymi. Trzeba wiedzieć, że o tym, jak tłuszcz roślinny wpłynie na nasz zdrowie, decyduje jego jakość oraz sposób wytwarzania. Rafinacja pozbawia oleje oraz oliwę cennych wartości odżywczych, ale pozwala podnieść temperaturę dymienia. Nierafinowane oleje nadają się tylko do spożycia bezpośredniego na zimno np. w sałatkach. W tym przypadku kluczowy jest także sposób przechowywania cennych olejów roślinnych np. oleju lnianego, konopnego i arachidowego – jeżeli widzimy, że są one przechowywane na sklepowej półce, a nie w warunkach chłodniczych, to najlepiej zrezygnować z zakupu takiego produktu. Zarówno oleje roślinne, jak i oliwa są zdrowe, dlatego warto zadbać o urozmaicone i bogate w różne tłuszcze roślinne menu, dbając o ich wybór względem przeznaczenia i jakości. Czytaj też:Dekalog zdrowego odchudzania. Zacznij rok z przytupem Źródło: Zdrowie Oleje rekomendowane dla dzieci. Poza wspominanymi olejami, dzieciom po 1 roku życia można podawać również olej z czarnuszki. Oczywiście wszystkie oleje, które mają się znaleźć w diecie dziecka powinny być nierafinowane i tłoczone na zimno, i oczywiście jak najświeższe. Wzbogacając dietę dziecka trzeba pamiętać, że nieOlejowanie włosów oliwą z oliwek - najczęstsze błędy Olejowanie włosów oliwą z oliwek nawilża je, zapobiega wypadaniu, pozwala odbudować strukturę zniszczonych włosów. Nie można jednak liczyć na to, że zastąpi wszystkie inne środki pielęgnacyjne. Olejowanie włosów oliwą z oliwek na sucho lub na mokro należy stosować regularnie - wtedy da najlepsze rezultaty. Oliwa z oliwek – naturalny środek na włosy Olejowanie włosów oliwą z oliwek jest jednym z najpopularniejszych sposobów na nadanie włosom siły i blasku. Oliwa z oliwek powstaje w wyniku tłoczenia miąższu owoców oliwki. Ważne, żeby kupować oliwę w ciemnych butelkach, ponieważ ta w jasnych traci cenne właściwości. Olejowanie włosów oliwą z oliwek – 5 największych błędów Oczekiwanie znaczących efektów po pierwszym użyciu oliwy z oliwek Olejując włosy należy nastawić się na systematyczne natłuszczanie 1-2 razy w tygodniu. Na rezultaty trzeba poczekać nawet kilka miesięcy. Mycie włosów po olejowaniu szamponem z SLS Sodium Lauryl Sulfate to detergent syntetyczny, który u niektórych osób powoduje spustoszenie na głowie. Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie szamponu z SLS raz w miesiącu, a po olejowaniu włosów oliwą z oliwek, mycie włosów delikatnym szamponem. Stosowanie olejowania włosów oliwą z oliwek jako remedium na wszystkie problemy Nie wolno zapominać, że włosy potrzebują regularnego podcinania końcówek (minimum raz na trzy miesiące), stosowania odżywek i masek. Samo olejowanie włosów oliwą z oliwek poprawia kondycję włosów, ale nie zastępuje innych środków pielęgnacyjnych. Nakładanie zbyt dużej ilości oliwy z oliwek na włosy Włosy długie potrzebują maksymalnie 2-3 łyżek oliwy z oliwek. Przekroczenie tej dawki spowoduje efekt odwrotny do oczekiwanego – włosy będą wysuszone ze skłonnością do przetłuszczania. Olejowanie włosów dużą ilością oliwy z oliwek powoduje dodatkowo trudności z pozbyciem się tłuszczu. „Agresywne” olejowanie włosów oliwą z oliwek Zarówno nakładanie oliwy z oliwek na włosy, jak i jej ściąganie, należy przeprowadzać łagodnie, tak aby nie szarpać włosów.
Ale żaden olej nie jest naprawdę zdrowy, nawet olej kokosowy, olej lniany czy oliwa z oliwek. Olej jest czysto tłuszczowy (bez wszystkich innych składników odżywczych) i zawiera więcej kalorii na gram niż jakakolwiek inna żywność.
Cukier z kolei można zamienić na: ksylitol, miód dobrej jakości, daktyle (np. syrop). Warto unikać nadmiaru mięs i wybierać mięsa dobrej jakości. Polecane są szczególnie takie mięsa jak: kaczka, gęś, indyk, wiejska wieprzowina. Wprowadzić oleje tłoczone na zimno typu olej lniany czy oliwa z oliwek - ale nie smażyć na nich!!!
Chociaż wciąż funkcjonuje wiele kontrowersji na temat tłuszczów w naszej diecie, to prawie wszyscy jednogłośnie twierdzą, że oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia jest największym dobrodziejstwem dla twojego zdrowia, ponieważ posiada szereg cennych właściwości. Uzyskuje się ją w wyniku tłoczenia dojrzałych oliwek. oliwa z oliwek jest niezastąpiona w kuchni i kosmetyce. Już łyżeczka dziennie może zdziałać cuda! Zobacz film: "Jak ograniczyć węglowodany w diecie?" spis treści 1. Jest bogata w jednonienasycone, zdrowe kwasy tłuszczowe 2. Zawiera duże ilości przeciwutleniaczy 3. Ma właściwości przeciwzapalne 4. Pomaga uniknąć udaru 5. Chroni serce 6. Nie powoduje przyrostu masy ciała i otyłości 7. Pomaga w walce z chorobą Alzheimera 8. Zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 9. Ma właściwości przeciwnowotworowe 10. Pomaga w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów 11. Ma właściwości antybakteryjne 12. Przeciwdziała rozwojowi osteoporozy 13. Chroni przed rozwojem astmy oskrzelowej 14. Wspiera kondycję włosów i działa przeciwłupieżowo 15. Wykazuje działanie nawilżające i regenerujące 16. Chroni przed szkodliwym promieniowaniem UV rozwiń 1. Jest bogata w jednonienasycone, zdrowe kwasy tłuszczowe Oliwa z oliwek to naturalny olej uzyskiwany z oliwek – owoców drzewa oliwnego. Około 24% jej składu stanowią nasycone tłuszcze oraz kwasy omega-6 i omega-3. Jednak dominującym kwasem tłuszczowym, który stanowi 73% jest jednonienasycony kwas oleinowy, który jest bardzo zdrowy dla naszego organizmu. Zmniejsza on stan zapalny i nie dopuszcza do powstawania komórek rakowych. 2. Zawiera duże ilości przeciwutleniaczy Oprócz dobroczynnych kwasów tłuszczowych zawiera też niewielkie ilości witaminy E i K, ale jest również bogatym źródłem silnych przeciwutleniaczy, które pomagają zwalczać wiele poważnych chorób. Obniżają poziom cholesterolu w naszej krwi oraz wspierają serce przy występujących chorobach układu krążenia. 3. Ma właściwości przeciwzapalne Powszechnie uważa się, że stan zapalny jest jednym z głównych czynników występowania wielu chorób. Dotyczy to raka, chorób układu sercowo-naczyniowego, nieprawidłowego metabolizmu, cukrzycy, choroby Alzheimera, zapalenia stawów i otyłości. Głównym kluczem do działania przeciwzapalnego jest oleocanthal, który znajdziemy w składzie oliwy, a którego właściwości porównywane są do działania ibuprofenu. 4. Pomaga uniknąć udaru Udar jest spowodowany zaburzeniami przepływu krwi w mózgu, występujących u osób, które mają problem z krzepliwością. W krajach rozwiniętych udar mózgu jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów zaraz po chorobach serca. W badaniu przeprowadzonym na 841 tysiącach osób stwierdzono, że oliwa z oliwek jest jedynym źródłem tłuszczów jednonienasyconych związanych ze zmniejszeniem ryzyka udaru mózgu i chorób serca. 5. Chroni serce Choroby serca to przyczyna największej ilości zgonów na świecie. Okazuje się, że sięgając po oliwę z oliwek dbamy o zdrowie naszego mięśnia sercowego. Bogactwo nienasyconych kwasów tłuszczowych powoduje, że spożywanie oliwy z oliwek chroni organizm przed nadciśnieniem, ponieważ kwasy tłuszczowe korzystnie wpływają na funkcjonowanie naczyń krwionośnych. 6. Nie powoduje przyrostu masy ciała i otyłości Liczne badania diety śródziemnomorskiej dowiodły też, że oliwa z oliwek ma korzystny wpływ na masę ciała. Trzyletnie badania 190 uczestników potwierdziły, że oliwa z oliwek nie tylko nie powoduje przyrostu masy ciała, ale wręcz powoduje jej utratę. 7. Pomaga w walce z chorobą Alzheimera Choroba Alzheimera to najczęściej występująca choroba neurodegeneracyjna na świecie. Jedną z najważniejszych jej cech jest tworzenie się tak zwanych płytek beta amyloidu w komórkach mózgu. Jedno z wykonanych badań pokazało, że podanie myszom jednej z substancji, która występuje w oliwie z oliwek, spowodowało, że płytki u tych zwierząt zniknęły. 8. Zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 W kilku przeprowadzonych badaniach wykazano korzystny wpływ oliwy z oliwek na poziom cukru we krwi oraz na wrażliwość organizmu na insulinę. Dowiedziono, że dieta śródziemnomorska z oliwą z oliwek jest w stanie zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 nawet o 40%. 9. Ma właściwości przeciwnowotworowe Rak to obecnie jedna z najczęstszych przyczyn zgonów na świecie, jednak ludzie żyjący w krajach basenu Morza Śródziemnego są narażeni na niższe ryzyko wystąpienia niektórych nowotworów niż pozostali. Oliwa z oliwek, oprócz nienasyconych kwasów tłuszczowych, zawiera witaminy o działaniu antyoksydacyjnym – A, E. Antyoksydanty jako składnik oliwy z oliwek zmniejszają uszkodzenia oksydacyjne spowodowane wolnymi rodnikami, które są uważane za jeden z głównych czynników kancerogennych. 10. Pomaga w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba autoimmunologiczna, która charakteryzuje się zdeformowaniem i bolesnością stawów. Dokładna jej przyczyna nie jest dobrze poznana. Spożywanie oliwy daje jednak widoczne rezultaty. 11. Ma właściwości antybakteryjne Oliwa z oliwek zawiera wiele składników odżywczych, które mogą hamować lub zabijać szkodliwe bakterie. Jedną z nich jest Helicobacter pylori. Bakteria ta żyje w naszym żołądku i może powodować wrzody, a nawet doprowadzić do rozwoju raka. Badania wykazały, że oliwa z oliwek działa skutecznie przeciwko ośmiu szczepom tej bakterii, z których trzy są odporne na wszelkie antybiotyki. Już 30 gramów oliwy z oliwek może wyeliminować ryzyko zakażeń u 10-40% osób w okresie 2 tygodni. Nie bez znaczenia jest też wybór odpowiedniego rodzaju oliwy. Oliwa ekstra virgin to jedyny rodzaj, który zawiera wszystkie przeciwutleniacze i związki bioaktywne. Uważajmy, ponieważ na rynku jest dostępnych wiele oliw, które co prawda mają oznaczenie „ekstra virgin”, jednak w rzeczywistości są rozcieńczone z innymi olejami rafinowanymi. 12. Przeciwdziała rozwojowi osteoporozy Zawarta w oliwie witamina D bierze udział w gospodarce wapnia, dzięki czemu przeciwdziała rozwojowi osteoporozy u osób dorosłych, a krzywicy u dzieci. 13. Chroni przed rozwojem astmy oskrzelowej Liczne badania wykazały, że regularne spożywanie oliwy oliwek przez kobiety w ciąży oraz matki karmiące, chroni dzieci przed zachorowaniem na astmę oskrzelową oraz alergie. 14. Wspiera kondycję włosów i działa przeciwłupieżowo Maseczka z oliwy z oliwek to dobry sposób na regenerację zniszczonych włosów. Zabieg wykonuje się przed umyciem włosów, w przypadku włosów suchych i farbowanych należy go stosować dwa razy w tygodniu. Jeśli długie włosy mają zniszczone końcówki, a przy skórze łatwo się przetłuszczają, preparat należy nakładać na same końcówki. Do maseczki można dodać olejek eteryczny lub sok ze świeżo wyciśniętej cytryny. Nanosi się ją małymi porcjami i delikatnie wciera we włosy. Następnie należy nałożyć foliowy czepek i owinąć głowę ogrzanym ręcznikiem. Taki oliwkowy kompres na włosy nawilży je i nabłyszczy. Pomaga również w walce z łupieżem. 15. Wykazuje działanie nawilżające i regenerujące Oliwa z oliwek posiada lekką konsystencję, może być stosowana jako naturalny kosmetyk lub olejek do ciała. Zawarta w oliwie cenna witamina F (nienasycone kwasy tłuszczowe) chroni skórę przed utratą wilgoci, ponieważ przywraca naturalną barierę lipidową naskórka. Wpływa kojąco na skórę podrażnioną, a także likwiduje szorstkość skóry. W związku z tym, iż oliwa z oliwek wzmacnia odporność, polecana jest osobom cierpiącym z powodu alergii skórnych, atopowego zapalenia skóry i łuszczycy. Można stosować ją do kąpieli, maseczek, peelingu, kremów. Oliwkowy masaż pobudza krążenie krwi, dzięki czemu skóra będzie lepiej odżywiona. 16. Chroni przed szkodliwym promieniowaniem UV Oliwa z oliwek jest naturalnym filtrem UV, zabezpiecza więc skórę przed szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Dodatkowo, chroni organizm przed przedwczesnym starzeniem i wykazuje działanie przeciwzmarszczkowe. Bez obawy możemy nakładać ją bezpośrednio na skórę twarzy. Przez kobiety może być stosowana w formie naturalnego, niedrażniącego środka do zmywania makijażu. polecamy
Co ma więcej kalorii - oliwa z oliwek czy olej z awokado? Już na pierwszy rzut oka widać, że oliwa z oliwek ma tylko trochę tyle samo kalorii co olej z awokado (ok. 0 %). I w oliwie z oliwek i w oleju z awokado kalorie pochodzą głównie z tłuszczy. Oliwa z oliwek vs Olej z awokado - wykresy porównawcze
Len jest surowcem znanym człowiekowi od dawna – w krajach Bliskiego Wschodu z przędzy lnianej kilka tysięcy lat przed naszą erą wykonywano lekką i jednocześnie niezwykle wytrzymałą odzież. Ostatnimi czasy, obok zastosowania w przemyśle włókienniczym, len jest wykorzystywany także w celach spożywczych. Rosnąca popularność oleju lnianego jako tłuszczu jadalnego związana jest z wyróżniającą go dużą zawartością składników odżywczych, w tym kwasów tłuszczowych Omega-3. Warto poznać właściwości tego tłoczonego z nasion lnu oleju, aby świadomie móc zdecydować o jego włączeniu do naszej diety w kontekście właściwości oleju rzepakowego. Bogate źródło kwasów Omega-3Olej lniany wyróżnia się wśród innych olejów roślinnych bardzo wysoką zawartością Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych Omega-3 (51% składu) [1]. Składniki te są deficytowe w diecie mieszkańców naszej szerokości geograficznej, co więcej nasz organizm nie potrafi ich sam syntetyzować i z tego względu muszą być dostarczane w pożywieniu. Jakkolwiek zawarte w oleju lnianym kwasy Omega-3 są bardzo podatne na utlenianie, co może wynikać z braku witaminy E w tym oleju, która ma właściwości przeciwutleniające. Dlatego olej ten ma bardzo krótki termin do spożycia i musi być przechowywany w szczególnych warunkach, również na etapie dystrybucji. Obok oleju lnianego i ryb, bogate źródło Omega-3 stanowi pozyskiwany z polskiego surowca olej rzepakowy (10%) i kwasy te są bardziej trwałe w nim, co może wynikać z dużej zawartości witaminy E w tym oleju. Dla porównania, oliwa z oliwek zawiera w swym składzie tylko nieznaczne ilości kwasów tłuszczowych omega-3 (poniżej 1% składu) [1].Jak podaje prof. dr hab. Jan Krzymański mówiąc o oleju lnianym należy zwrócić szczególną uwagę na to, czy nie jest to olej z odmian lnu niskolinolenowego (Linola). Olej taki zawiera tylko 2% kwasu linolenowego (omega-3), a aż 69% kwasu linolowego (omega-6). [4]Proporcja między NNKTRównie ważną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę przy wyborze oleju, jest proporcja pomiędzy nienasyconymi kwasami tłuszczowymi Omega-6 i Omega-3. Optymalny z punktu widzenia potrzeb żywieniowych człowieka stosunek tych składników powinien wynosić 2:1. Takim idealnym, zalecanym przez dietetyków składem NNKT, charakteryzuje się olej rzepakowy. W przypadku oleju lnianego, z racji znacznej przewagi ilościowej w jego składzie kwasów tłuszczowych Omega-3 nad Omega-6, proporcja ta wynosi 0,31:1 i jest mniej korzystna [1]. Z kolei w przypadku oleju z odmian lnu niskolinolenowego stosunek Omega-6 do Omega-3 jest wysoce niekorzystny i wynosi aż 35:1. [4]Nienasycone i nasycone tłuszcze a cholesterolObok zawartości wartościowych kwasów tłuszczowych Omega-3 i Omega-6, warto sprawdzić, ile w danym oleju znajduje się kwasu oleinowego. W przypadku oleju lnianego kwas oleinowy stanowi 23% jego całościowego składu, co jest wartością zbliżoną dla większości olejów roślinnych. Najbogatszym źródłem jednonienasyconego kwasu oleinowego jest oliwa z oliwek i olej rzepakowy (odpowiednio 75% i 62%), który z tego względu nazywany bywa „oliwą Północy”. Istotną kwestią z punktu widzenia normalizacji poziomu cholesterolu jest także zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, które podnoszą jego stężenie we krwi [2]. Olej lniany ma w swoim składzie więcej tych niekorzystnych tłuszczów niż olej produkowany z oleju lnianego Olej lniany pozyskiwany jest w niskiej temperaturze, a wystawiony na działanie wysokiej temperatury i światła, szybko traci swoje właściwości. Z tych też względów tłuszcz ten można spożywać wyłącznie na zimno – jako dodatek do sałatek i sosów, niewskazane jest natomiast używanie go do smażenia. Pod względem użyteczności przewagę nad tłuszczem wytwarzanym z nasion lnu ma olej rzepakowy, który może być spożywany zarówno na zimno jak i na ciepło (wysoka temperatura dymienia tego oleju umożliwia bezpieczne smażenie na nim) [3]. Ten wyróżniający się pod względem uniwersalności tłuszcz jest także znacznie tańszy od oleju Krzymański J., Skład chemiczny oleju rzepakowego na tle innych olejów roślinnych[w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II, praca zbiorowa pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 20092. Szostak W.,B., Walory zdrowotne oleju rzepakowego w profilaktyce chorób układu krążenia i innych chorób [w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II, praca zbiorowa pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 20093. Krygier K., Właściwości użytkowe rafinowanego oleju rzepakowego [w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II, praca zbiorowa pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 20094. Krzymański J., Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) – omega-3 i omega-6 [w:] Olej rzepakowy – nowy surowiec, nowa prawda, tom II wersja skrócona, na podstawie pracy zbiorowej pod redakcją Jana Krzymańskiego, Warszawa 2009Loading...rMyxM7.
olej lniany czy oliwa z oliwek
